Không khí ô nhiễm (cả trong và ngoài trời) là rủi ro môi trường lớn nhất đối với sức khỏe con người, đây cũng là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây ra các ca tử vong về hệ hô hấp.
Theo một số thống kê, nồng độ PM2.5 trong không khí tại Việt Nam cao gấp 4.9 lần giá trị theo hướng dẫn về chất lượng không khí hàng năm của WHO, đứng thứ 36/118 trong các quốc gia được xếp loại về ô nhiễm không khí vào 2021.
Đáng lưu ý hơn, 90% thời gian chúng ta dành trong môi trường trong nhà, với chất lượng không khí ô nhiễm hơn ngoài trời 2-5 lần.
Khảo sát mới nhất của ĐHXD Hà nội cho thấy các chỉ số ô nhiễm không khí trong nhà ở tại Việt Nam đều vượt tiêu chuẩn đặc biệt ở các ngôi nhà xây lâu năm, chung cư cũ và vào mùa đông.
Nguyên nhân
Chất lượng không khí kém trong nhà do các nguyên nhân:
- Thông khí kém, dẫn đến tăng nồng độ Co2, ẩm mốc, mùi khó chịu.
- Ngăn cách ko tốt dẫn đến xâm nhập của bụi mịn, vi khuẩn, ô nhiễm khác từ môi trường, tiêu biểu là Pm2.5
- Sử dụng vật liệu xây dựng, đồ nội thất và chất tẩy rửa chứa thành phần hóa học độc hại, phát tán hóa chất từ bên trong nhà, tiêu biểu là các hóa chất trong nhóm dễ bay hơi TVOC.
- Thói quen sinh hoạt.
- Thiết kế kiến trúc sai nguyên lý, các không gian ko tối ưu gây thông khí kém, hoặc dễ dàng cho việc lưu thông bụi bẩn ô nhiễm
CO2: Nồng độ Co2 không khí ngoài trời thường thấp, nhưng môi trường trong nhà có hệ thống thông gió kém hoặc thường xuyên đóng, nồng độ CO2 sẽ tăng cao, dẫn đến những hệ quả:
- Kích ứng đường hô hấp gây ho, khó thở, đặc biệt người có tiền sử hen suyễn
- Chóng mặt, buồn ngủ, mệt mỏi, giảm nhận thức xung quanh.
- Tình trạng kéo dài dẫn đến tăng huyết áp, ảnh hưởng tim mạch
- Phòng ngủ là không gian thường bị ảnh hưởng nhất do tính riêng tư thường xuyên đóng kín, gây gián đoạn, rối loạn giấc ngủ
Pm2.5: PM2.5 bao gồm các hạt nhỏ có thể xâm nhập sâu vào hệ hô hấp và việc hít phải chúng có liên quan đến nhiều ảnh hưởng xấu đến sức khỏe. Nồng độ bụi mịn ở thành phố của VN cao gấp 5 lần khuyến cáo của Who (2019) và còn tăng cao. Dưới đây là những hậu quả tiềm tàng của việc tiếp xúc với nồng độ PM2.5 cao:
- Pm2.5 có thể thâm nhập sâu vào phổi gây trầm trọng các bệnh như viêm phế quản, hen suyễn, suy giảm chức năng phổi, gây các bệnh nhiễm trùng đường hô hấp.
- Việc tiếp xúc lâu dài với nồng độ PM2.5 tăng cao có liên quan đến việc tăng nguy cơ mắc các bệnh tim mạch, bao gồm đau tim và đột quỵ. Các hạt mịn có thể xâm nhập vào máu, ảnh hưởng đến hệ tim mạch.
- Phụ nữ mang thai tiếp xúc với nồng độ PM2.5 cao có thể tăng nguy cơ gặp phải các kết quả bất lợi khi mang thai, bao gồm nhẹ cân và sinh non.
- Nguy cơ ung thư phổi khi tiếp xúc với 1 số thành phần nhất định của bụi mịn.
TVOC: bao gồm nhiều loại hóa chất hữu cơ có thể bay hơi vào không khí và góp phần gây ô nhiễm không khí trong nhà. TVOC đến từ nhiều nguồn đa dạng: nội thất bàn ghế gỗ công nghiệp, thảm, sàn gỗ vinyl, thuốc lá, chất tẩy rửa, sơn, giấy dán tường, khói xe, bếp gas, bình nước nóng, thuốc lá điện tử, giấy lau, xịt phòng… Hậu quả về sức khỏe của mức TVOC cao trong không khí trong nhà có thể khác nhau tùy theo các hợp chất cụ thể có trong đó và nồng độ của chúng, 1 số tiêu biểu có thể kế đến:
Kích ứng, đỏ mắt, nghẹt mũi, khó chịu cổ họng.
Đau đầu chóng mặt, thậm chí ói mửa nếu tiếp xúc lâu dài
Trầm trọng các bệnh đường hô hấp
Phản ứng dị ứng như nổi mẩn da, ngứa hoặc khó thở.
Việc tiếp xúc lâu dài với một số VOC nhất định có liên quan đến các tác động về thần kinh, bao gồm suy giảm khả năng tập trung, các vấn đề về trí nhớ và suy giảm chức năng nhận thức.
Một số VOC nhất định, chẳng hạn như formaldehyde và benzen, đã được phân loại là chất gây ung thư.
THÓI QUEN SINH HOẠT
Ngoài những nguyên nhân đến từ môi trường khách quan, vật liệu còn có những nguyên nhân chủ quan do cách sinh hoạt của con người, đến từ sự chưa có đủ thông tin, 1 số ví dụ tiêu biểu như:
- Đóng kín cửa bật điều hòa: Cách này giảm được phần nào bụi và vi khuẩn từ bên ngoài. Nhưng cần biết điều hòa loại được dùng phổ biến cho gia đình không lấy khí tươi từ bên ngoài mà tái sử dụng không khí từ chính phòng đó để làm lạnh. Không khí đc dùng đi dùng lại dẫn đến tăng nồng độ Co2, và các chất VOC, mùi, vi khuẩn, ẩm mốc luẩn quẩn trong nhà không thoát ra dc. Nếu duy trì thường xuyên chắc chắn sẽ dẫn tới những hậu quả sức khỏe đã kể trên.
- Dùng xịt phòng để át mùi: Xịt phòng có chứa rất nhiều hóa chất bay hơi VOC, khi dùng xịt phòng để khử mùi, vô tình bạn đã thêm 1 nhân tố độc hại vào trong nhà mình.
- Mang giày dép ở ngoài đi trong nhà: Mặc dù có 1 số tiện lợi, nhưng giày dép là nơi bám nhiều bụi bẩn vi khuẩn, việc mang vào trong nhà chắc chắn không là 1 việc nên làm trong điều kiện ô nhiễm bụi và vi khuẩn tăng cao hiện nay ở các đô thị.
- Để rác thải lâu trong nhà, ko thường xuyên lau dọn bụi bẩn.
THIẾT KẾ KIẾN TRÚC SAI NGUYÊN LÝ
Thiết kế kiến trúc sai nguyên lý là 1 vấn đề phổ biến và khó khắc phục, 1 số ví dụ về thiết kế sai như:
- Không có đối lưu: Để dễ hiểu thì thiết kế phải cho phép không khí lưu thông, đưa khí tươi giàu oxy vào nhà liên tục. Nếu phòng chỉ có 1 cửa sổ hoặc có 2 cửa sổ nhưng khi đóng ko khí ko thể lưu thông, lạm dụng điều hòa, gây tăng Co2, luẩn quẩn khí thải trong nhà
- Đặt không gian phụ trợ, nhà kho, bếp, khu vệ sinh ở hướng gió chính: thiết kế như vậy làm khí thải từ nấu nướng, vệ sinh, ẩm mốc đi ngược vào trong nội thất, khó xử lý triệt để.
- Không phân chia không gian riêng – chung, sạch – bẩn: Mỗi không gian có mục đích sử dụng riêng, ví dụ: nhà bếp hoặc khu chế biến cần ngăn cách với không gian sạch như phòng khách, sinh hoạt, không gian sảnh phải có ngăn chia, đóng vai trò chuyển tiếp trong và ngoài nhà. Không gian mở phù hợp với diện tích nhỏ, nhưng đi kèm với yêu cầu xử lý ô nhiễm cao hơn.
Cách giải quyết
Thông thoáng: Nhà phải được cấp khí sạch liên tục
- Bổ xung thiết kế đối lưu: mở thêm cửa nếu có thể
- Lắp quạt thông gió: trong trường hợp ko thể mở cửa, phải đục tường lắp quạt cấp khí tươi liên tục.
Không khí sạch: Trong điều kiện ngoài trời ô nhiễm, cần:
- Lọc bụi: lắp thêm filter ở quạt hút, hoặc tốt hơn thì lắp hệ thống lọc khí toàn nhà
- Diệt vi khuẩn: Trong trường hợp kk quá ô nhiễm hoặc yêu cầu sạch cao thì lắp thêm đèn plasma diệt vi khuẩn kèm máy lọc
Ngăn ngừa ô nhiễm từ ngoài: Cần thiết kế giải pháp ngăn ô nhiễm từ ngoài môi trường trong thời gian độc hại
- Thiết kế không gian đệm: nơi để giày, áo khoác, rửa tay khép kín giữa trong và ngoài nhà
- Kiểm tra, gia cố cửa, khe hở ko cần thiết
Làm sạch không gian nội thất:
- Ngăn chia ko gian sạch bẩn: chỗ bếp ướt, để đồ lau dọn, tẩy rửa cần riêng biệt, đóng kín đc.
- Các bề mặt đồ nội thất có thể lau rửa dễ dàng.
- Tích hợp tủ chứa đồ thông minh, cánh đóng.
- Sử dụng các chất tẩy rửa gốc tự nhiên.
- Bố trí khoảng xanh hợp lý.
Satoh có các gói giải pháp giúp bạn giải quyết triệt để những vấn đề về ô nhiễm không khí trong nhà, hãy tham khảo dịch vụ của chúng tôi ở đây
