Áp dụng kiến trúc truyền thống
Một công trình tốt cần phải có kiến trúc ứng xử tốt với khí hậu, bối cảnh để bảo vệ và mang đến điều kiện sinh hoạt thuận tiện cho con người trong đó. Đó cũng là điều mà trước khi có bất kỳ trường lớp kiến trúc xây dựng nào, cha ông ta đã có đúc kết.
Người miền núi trung du thì xây nhà sàn, người ở núi cao mùa đông lạnh thì nhà trình tường mái cỏ, người đồng bằng thì nhà 3 gian 2 chái chuối sau cau trước. Nhìn rộng ra, nhà của người châu phi khác với nhà của người châu âu, trung đông khác với châu mỹ. Nó bắt nguồn từ điều kiện tự nhiên, vật liệu sẵn có, thói quen sinh sống…
Làn sóng toàn cầu hóa từ những năm 60-70 của thế kỷ 20 mang đến nhiều thay đổi mạnh mẽ trong kiến trúc, tiêu biểu là phong trào kiến trúc hiện đại, còn được gọi với tên là Phong cách quốc tế (international).
Đặc trưng của nó là hình thức đơn giản, trọng công năng, thi công nhanh, dễ phổ biến. Với sự trợ giúp đắc lực của quy trình xây dựng bê tông và kính, thép, các tòa nhà cao tầng, công sở mọc lên khắp nơi với kiến trúc na ná giống nhau. Công cuộc này dẫn đến nhiều hệ quả.
Đầu tiên là mất bản sắc, thẩm mỹ, giá trị địa phương, 1 tòa nhà dù cho ở châu phi hay châu á, ven biển hay trên cao nguyên, nhiệt đới hay hàn đới, nếu không cho biết trước nơi chốn thì khó có thể phân biệt là nó ở đâu. Hệ quả thứ 2 việc copy hình thức kiến trúc không đầy đủ để đặt vào 1 nơi không phù hợp. 2 hệ quả trên dẫn đến hệ quả thứ 3 nghiêm trọng hơn, đó là công trình không đáp ứng đúng với khí hậu, nơi chốn, dẫn đến lãng phí tài nguyên, tiêu tốn năng lượng để xây dựng, duy trì hoạt động mà vẫn khó bảo đảm được môi trường sống tiện nghi cho con người.
Để giải quyết, đầu tiên chúng ta cần quay lại nghiên cứu và áp dụng những tinh hoa từ kiến trúc truyền thống, thứ đã được đúc kết và áp dụng hàng nghìn năm ở địa phương.
NGUYÊN LÝ
Mỗi địa phương, mỗi vùng khí hậu sẽ có những phương pháp giải quyết khác nhau. Nhưng tựu chung lại cần tuân theo 2 tiêu chí
- Chống chịu thời tiết cực đoan
- Phù hợp thói quen sinh hoạt.
Ví dụ thực tế
- Kiến trúc truyền thống miền bắc VN.
Ví dụ trong điều kiện khí hậu miền Bắc Việt Nam, đặc trưng khí hậu nhiệt đới gió mùa, hè nóng nắng gắt, đông lạnh độ ẩm cao, bão tháng 7, mưa tháng 3, nồm vào cuối xuân sang hè. Đặt ra 3 yêu cầu tương ứng mà kiến trúc cần phải đầu tiên là ứng phó với nắng gắt và nhiệt độ cao mùa hè, tiếp theo là bảo vệ khỏi mưa bão, gió rét mùa đông, cuối cùng là giải quyết nồm ẩm.
Từ đó kiến trúc truyền thống miền bắc VN có những đặc điểm sau đây:
- Nhà hướng nam, đông nam. Mục đích là hạn chế diện tường hướng nắng gắt đông và tây, đón ánh sáng tốt và gió mát hướng Nam. Mặt dài hơn của nhà là hướng Nam hoặc Đông Nam, mở cửa lớn (cửa lớn ko cần phải là cửa chính).
- Nhà dài, hẹp. Mục đích tối ưu thông gió đối lưu.
- Hiên rộng, mái hiên thấp: Hiên rộng để tạo khoảng đệm và mái thấp mục đích để ngăn nắng chiều vào sâu trong nhà.
- Cây xanh: trước cau sau chuối: Ở đây trước nhà là hướng Nam, sau là hướng Bắc. Cây cau tán cao để ngăn nắng trưa hè nhưng không cản gió mát. Cây chuối tán xòe thấp để ngăn gió lạnh mùa đông bắc. Áp dụng, nếu có điều kiện trồng cây thì nhớ áp dụng: trồng cây tán cao ở hướng gió hè và tán thấp ở hướng gió đông.
- Ao cá trước nhà. Mục đích để làm ko gian đệm, giảm nhiệt độ gió hè trước khi thổi vào nhà. Và khoảng ngăn cách an toàn giữa nhà và không gian công cộng.
- Tường dày: Do khí hậu hè nóng đông lạnh chênh lệch nhiệt độ lớn, nên tường dày sẽ giúp bảo lưu làm chậm sự thay đổi nhiệt độ. Ở 1 số vùng núi phía bắc có mùa đông rất lạnh, người dân dùng tường trình đất rất dày. Áp dụng: nên dùng tường 220 trở lên, nếu có điều kiện áp dụng những phương pháp cách nhiệt.
- Cửa trong kính ngoài chớp: Phương pháp này do người pháp mang tới. Mục đích là để đạt được sự chủ động trong sử dụng tùy điều kiện thời tiết và sinh hoạt. Cửa chớp giúp đảm bảo sự riêng tư mà vẫn đảm bảo thông thoáng và ánh sáng. Cửa kính giúp giảm thất thoát nhiệt và cản gió.
- Cửa sổ đầu hồi: Là cửa ở góc chữ A của mái nhà. Mục đích là để đưa khí nóng, khí quẩn ra ngoài, đồng thời khí tươi bên ngoài được liên tục đưa vào thông qua hiệu ứng ống khói. Giúp nhà luôn có khí tươi từ bên ngoài.
- Nhà sàn: Ở 1 số vùng trung du, đồng bào hay ở nhà sàn, mục đích chính là tránh rắn rết và mưa lũ thì còn tác dụng là tận dụng gió để thoát nhiệt sàn. Nhà hiện đại cũng có thể áp dụng bằng cách bỏ trống tầng trệt, nếu đủ đất và điều kiện. Tầng trệt có thể dùng làm gara, sân chơi trẻ con, không gian ăn ngoài trời, vườn.
2. Các kiến trúc địa phương khác.
Vùng lục địa khô nóng
- Nhà thường xây quây quanh 1 sân trong kèm mặt nước nhằm giảm nhiệt độ.
- Trồng nhiều cây tán rộng trong và ngoài nhà để tận dụng bóng mát
- Thường có ống khỏi nhiệt để đẩy hơi nóng ra ngoài
- Tường sáng màu.
Vùng hàn đới
- Khối nhà gọn, vuông để giữ nhiệt, chứ không dài như nhà nhiệt đới
- Tường rất dày, cửa kính cách nhiệt rất tốt.
- Nhà truyền thống thường màu tối
THIẾT KẾ Ở SATOH
Ở Satoh, tùy theo địa phương xây dựng, nghiên cứu kiến trúc truyền thống luôn là 1 trong những bước đầu tiên của việc thiết kế, công trình được thừa hưởng những yếu tố địa phương cốt lõi, từ đó không bao h lạc điệu và xa rời nơi chốn.
